درس دوازدهم: اساس ژنتیکی سرطان

• تمایز بین فاکتورهای محیطی و ژنتیکی در سرطان
• مطالعات اپیدمیولوژیک
• مطالعات خانوادگی و دوقلوها
• همراهی بیماری ها
• عوامل ویروسی
• انکوژن ها
• شناسایی انکوژن ها
• تعیین انکوژن ها در نقاط ژنتیکی مرتبط با جابجایی های کروموزومی
• تکثیر انکوژن
• عملکرد انکوژن ها
• انواع انکوژنها
• ژنهای سرکوبگر تومور
• عملکرد ژنهای سرکوبگر تومور
• اپی ژنتیک و سرطان
• طول تلومر و سرطان
• ژنتیک سرطانهای شایع
• تهیه پروفایل DNA تومور و نشان ویژه جهشها
• مولکول DNAتوموری در گردش خون
• سندرم های توارثی سرطان
• پولیپوز ادنوماتوز خانوادگی
• لینچ
• پولیپوز MYH
• پولیپوز جوانان
• بیماری کاودن
• سندرم پتز-جگر
• سرطان پستان
• سرطان تخمدان
• سرطان پروستات
• مشاوره ژنتیک در سرطان های خانوادگی

درس سیزدهم: هموگلوبین و هموگلوبینوپاتی ها

• ساختار هموگلوبین
• بیان هموگلوبین در طول تکوین
• ساختار زنجیره گلوبینی
• سنتز و تنظیم بیان هموگلوبین
• ناهنجاری های هموگلوبین
• ناهنجاری های واریانت های ساختاری
• اختلالات مربوط به سنتز هموگلوبین
• تنوع بالینی هموگلوبینوپاتی ها
• غربالگری قبل از تولد و تازه متولدین برای هموگلوبینوپاتی ها

درس چهاردهم: ایمونوژنتیک

• ایمنی
• ایمنی ذاتی
• ایمنی اکتسابی اختصاصی
• ایمونوگلوبولینها
• تنوع در انتی بادیها
• بیماری های نقص ایمنی ارثی
• بیماری های ایمنی اکتسابی اختصاصی
• نقص ایمنی ثانویه
• گروهای خونی

درس پانزدهم: علم فارماکوژنتیک، پزشکی شخصی و درمان بیماری های ژنتیکی

• فارماکوژنتیک
• متابولیسم دارو
• پزشکی شخصی
• درمان بیماری های ژنتیکی
• روشهای مرسوم درمان بیماری های ژنتیکی
• کاربردهای درمانی تکنولوژی DNA نوترکیب
• ژن درمانی
• تغییرات RNA
• تصحیح ژنی هدفمند
• درمان با سلولهای بنیادی

درس شانزدهم: ژنتیک تولید مثل و آزمایشهای تشخیص پیش از تولد

• تکنیک های به کار رفته در تشخیص پیش از تولد
• غربالگری پیش از تولد
• شاخص های تشخیص پیش از تولد
• مشکلات خاص در تشخیص پیش از تولد
• خاتمه حاملگی
• تشخیص ژنتیکی پیش از لانه گزینی
• روشهای کمک باروری و کاربرد در مورد بیماری های ژنتیکی
• روشهای غیر تهاجمی برای تشخیص پیش از تولد
• درمان پیش از تولد

درس هفدهم: ژنتیک تکوین

• لقاح و گاسترولاسیون
• خانواده های ژنی تکوینی
• نقش مزه ها در ناهنجاری های تکوینی
• اندام ها به عنوان یک مدل تکوینی
• ژنهای تکوینی و سرطان
• اثر مکانی و ژنهای تکوینی
• مولهای هیداتی فرم
• اپی ژنتیک و تکوین
• تعیین جنسیت و بیماری های مرتبط با تکوین جنسیت
• دوقلوزایی

درس هجدهم: کشف علت بیماریهای تک ژنی با شناسایی ژنهای عامل بیماری

• شناسایی ژنهای عامل بیماری
• تعیین مستقل از مکان ژنهای عامل بیماری در انسان
• کلونینگ موضعی positional cloning
• آنالیز کانتیگ
• ناهنجاری های کروموزومی و ژنهای کاندید
• آزمایشات تاییدی ژن کاندید
• پروژه ژنوم انسان
• توالی یابی اگزوم
• انتخاب مناسبترین افراد
• توالی یابی ژنوم

درس اول: مفاهیم اساسی در آمار زیستی:

• تعاریف اولیه:
  • علم آمار،
  • جامعه آماری،
  • سرشماری،
  • نمونه آماری،
  • داده،
  • پارامتر
  •  آماره؛
• مفاهیم اساسی:
  • تعریف شیوع،
  • بروز،
  • مرگ­ و میر؛
• انواع متغیر:
  • متغیر کیفی
  • متغیر کمی (کمی گسسته و کمی پیوسته)؛
• مقیاس­ های اندازه ­گیری:
  • مقیاس اسمی،
  • مقیاس ترتیبی،
  • مقیاس فاصله­ ای
  • مقیاس نسبی؛
• طراحی آزمایش: معرفی انواع مطالعات ایپدمیولوژی:
  • مطالعه مشاهده ­ای (مطالعه مقطعی، گذشته­ نگر و آینده­ نگر)؛
  •  مطالعه مداخله ­ای:
    • کاهش اثرات متغیرها از طریق: تصادفی­ سازی، بلوک ­بندی کردن و کور بودن،
    • تکرار و اندازه نمونه؛
• معرفی برخی روش­های نمونه­ گیری:
  • نمونه گیری تصادفی،
  • نمونه­ گیری سیستماتیک،
  • نمونه­ گیری آسان،
  • نمونه­ گیری طبقه ­ای،
  • نمونه ­گیری خوشه ­ای
  • نمونه ­گیری چند مرحله­ ای.

درس دوم: توزیع فراوانی برای مشاهدات کیفی:

• فراوانی مطلق،
• فراوانی نسبی،
• فراوانی تجمعی،
• فروانی تجمعی-نسبی؛
• تنظیم جدول توزیع فراوانی برای مشاهدات کیفی.

درس سوم : انواع میانگین و کاربردهای آن:

• تعریف میانگین؛
• میانگین حسابی؛
• بررسی هفت ویژگی مهم میانگین حسابی؛
• میانگین پیراسته؛
• میانگین وینزوری؛
• میانگین وزنی؛
• میانگین هندسی ساده؛
• میانگین هندسی وزنی؛
• معیارهای گرایش به مرکز
  • میانگین به عنوان معیارهای گرایش به مرکز؛
  • روش محاسبه میانه برای نمونه­های زوج و فرد؛
  • بررسی چهار ویژگی مهم میانه؛
  • معرفی مد (نما) و انواع آن؛
  • بررسی دو ویژگی مهم مد (نما)

درس چهارم: معیارهای پراکندگی برای مشاهدات کمی:

• دامنه تغییرات؛
  • چندک­ها (دهک­ها، چارک­ها و صدک­ها)؛
• دامنه میان­چارکی؛
• انحراف متوسط از میانگین؛
• واریانس و انحراف استاندارد؛
• ضریب تغییرات؛
• بررسی معایب و مزایای هر یک از معیارهای پراکندگی.

درس پنجم: طبقه بندی مشاهدات کمی:

• تنظیم جدول توزیع فراوانی برای مشاهدات کمی؛
• برآورد معیارهای میانگین، چندک­ها (دهک­ها، چارک­ها و صدک­ها)، مد (نما)، انحراف متوسط از میانگین، واریانس و انحراف معیار در جدول توزیع فراوانی برای مشاهدات کمی طبقه­بندی شده.

درس ششم: نمایش گرافیکی مشاهدات:

• نمایش گرافیکی مشاهدات کیفی: نمودارهای دایره­ ای و میله ­ای؛
• نمایش گرافیکی مشاهدات کمی: نمودارهای جعبه­ ای، هیستوگرام، ساقه و برگ؛
• مقایسه نمودارهای جعبه­ای برای دو نمونه؛
• برآورد معیارهای میانگین و مد (نما) در نمودار هیستوگرام در دو حالت: (1) پهنای دسته­های مشاهدات یکسان باشد و (2) دسته ­های مشاهدات دارای پهنای برابر نباشد؛
• محاسبه مقادیر چندک (دهک، چارک و صدک) در نمودار ساقه و برگ.

منابع:

• Fundamentals of Biostatistics. Rosner B., 8^th edition, 2016.
• Biostatistics for Biological and Health Sciences with Statdisk. Triola M. & Triola F., 1^st edition, 2014.
• Biostatistics for Dummies. C. Pezzullo., 2013.
• BIOSTSTISTICS: A Foundation for Analysis in the Health sciences. Daniel W. W., 8^th edition, 2005.

پاسخ تشریحی تکنیکال به منتخب سوالات آزمون 1398 وزارت بهداشت، نوبت پنجشنبه صبح

پاسخ تشریحی تکنیکال به منتخب سوالات آزمون 1398 وزارت بهداشت، نوبت پنجشنبه عصر

پاسخ تشریحی تکنیکال به منتخب سوالات آزمون 1398 وزارت بهداشت، نوبت جمعه صبح

پاسخ تشریحی تکنیکال به منتخب سوالات آزمون 1398 وزارت بهداشت، نوبت جمعه عصر

فصل اول :اسید نوکلئیک,کروماتین،نوکلئوزوم و کروموزوم)

• ویژگی های ساختاری اسید نوکلئیک
• ساختار قند 5 کربنه (ریبوز و دئوکسی ریبوز)
• ساختار و ویژگی های بازهای آلی (پورین و پیریمیدین)
• انواع تاتومر(انول و کتو،آمینو و ایمینو):لاکتام و لاکتیم
• ساختار بازهای مشتق شده از آدنین و گوانین(هیپوگزانتین و گزانتین)
• آرایش آنتی و سین
• مشتقات نادر پورین و پیریمیدین
• ساختار و خصوصیات نوکلئوزید
• انواع نوکلئوزیدها
• ساختار و ویژگی های نوکلئوتید
• انواع پیوند در یک نوکلئوتید
• نقش های متفاوت نوکلئوتید
• عملکرد NTP ها(نوکلئوتید تری فسفات)
• ساختار و ویژگی های اسید نوکلئیک( DNA و  RNA )
• خصوصیات ساختار اول و دوم DNA انواع پیوندهای درون DNA و RNA
• نکات تستی DNA
•  نیروهای نگهدارنده DNA در کنار هم
• نکات تستی پیوندهای هیدروژنی بین بازها
• ساختار و ویژگی ها و نکات تستی B DNA
• ساختار و ویژگی ها و نکات تستی  A DNA
• ساختار و ویژگی ها و نکات تستی  Z DNA
• دناتوراسیون مولکول DNA
• اشکال فضایی و ساختارهای غیر معمول DNA
• ساختار و خصوصیات توالی پالیندروم،توالی آینه ای،ساختمان سنجاق سریساختار صلیبی و DNA سه رشته ای و چهار رشته ای
• انواع RNA
• خصوصیات و ساختار mRNA (مونوسیسترونیک و پلی سیسترونیک)
• خصوصیات و ساختار tRNA
• خصوصیات و ساختار rRNA(ساختار برگ شبدری و ساختار L
• معرفی و خصوصیات بازوهای (آمینو ساید، آنتی کدون ، D و TΨC  
•  RNA های کوچک(SnRNA,scRNA,SnoRNA )
• ساختار دوم و سوم در RNA (ساقه و حلقه،سنجاق سر,، گره های کاذب)
• بسته بندی DNA در قالب کروموزوم:
• اولین سطح فشردگی(دانه تسبیحی)
• نوکلئوزموم
• پروتئین های شبه هیستونی در باکتری
• دومین سطح فشردگی(سولنوئیدی)
• سومین سطح فشردگی(کرومونما)
• سطح بعدی فشردگی Middle prophase chromatid
• پروتئین های حفاظت کننده ساختار کروموزوم(شکل و نحوه فعالیت کاندنسین)
• سطح بعدی فشردی(metaphase chromatid
• کرواتید
• فعالیت پروتئین کوهسین(نحوه تشکیل و فعالیت آن)
• ساختار کروموزم(بازوهای کروموزومی،سانترومر؛ت
• تمام نکات مربوط به تلومر
• عناصر تشکیل دهنده سانترومر و ساختار کینه توکور
• انواع کروموزوم براساس سانترومر(متاسانتریک،ساب متاسانتریک،آکروسانتریک،تلوسانتریک)
• کروموزوم های پلی تن و لمپ براش
• ساختار کروماتین (یوکروماتین و هتروکروماتین)
• انواع هتروکروماتین اختیاری و اجباری وتمام نکات مربوطه
• نحوه غیر فعال شدن کروموزوم X
• تغییرات در دم های هیستونی:
• هسیتون استیلاسیون و داستیلاسیون
• متیلاسیون و فسفریلاسیون
• نکات تستی مربوط به تغییرات دنباله های هیستونی
• انواع توپوایزومراز در باکتری و یوکایوتها
• و مجموعه نکات تستی

فصل دوم : همانند سازی DNA

• نکات کلی و تستی مربوط به همانندسازی در پروکاریوتها و یوکاریوتها
• همانندسازی در پروکاریوتها:
• پرایمر و نحوه تشکیل آن
• انواع DNA پلیمراز در پروکاریوتها
• ساختار DNA پلیمراز III ( انواع زیرواحدهای آن،کمپلکس گاما،گیرنده لغزنده بتا، )
• نحوه فعالیت DNA پلیمراز III  و نکات تستی مربوطه
• ساختار DNA پلیمراز I( قطعه کوچک و بزرگ و نحوه فعالیت آنها)
• ساختار DNA پلیمراز II:
• نکات تستی مربوط به هر سه آنزیم
• ساختار و نحوه فعالیت پروتئین SSBP
•  نحوه فعالیت DNA  هلیکاز و نکات تست مربوطه
• عملکرد لیگاز
• عملکرد پروتئینDnaC
• فعالیت آنزیم DAM متیلاز و نکات تستی مربوطه
• کمپلکس پرایموزوم و رپلیزوم
• مرحله شروع همانند سازی در پروکاریوتها:
• معرفی جایگاه شروع همانندسازی و تمام توالی های آن و نکات تستی
• بررسی مسیر شروع همانندسازی
• مرحله ادامه همانندسازی
• پایان همانندسازی
• الگوهای همانندسازی برای DNA حلقوی:(تتا ، سیگما یا چرخه غلتان و D )
• مسیر همانند سازی در یوکاریوتها:
• مکانیسم پیچیده همانندسازی در یوکاریوتها و بررسی تمام فاکتور های مربوط به آن
• انواع DNA پلیمراز در یوکاریوتها در همانندسازی
• عملکرد DNA پلیمراز آلفا و معرفی و عملکرد زیر واحدهای آن
• ساختار پرایمر ونحوه تولید شدن آن در یوکاریوتها
• عملکرد DNA پلیمراز دلتا و معرفی و عملکرد زیر واحدهای آن
• بررسی عامل PCNA
• پروتئین RFC و زیرواحدها و عملکرد آن
• عملکرد DNA پلیمراز اپسیلون و معرفی و عملکرد زیر واحدهای آن
• عملکرد DNA پلیمراز گاما و بتا معرفی و عملکرد زیر واحدهای آن
• بررسی عملکرد پروتئین RFC
• بررسی فعالیت FEN1 و RNaseH
• فعالیت DNA هلیکاز ها در همانندسازی یوکاریوتها
• معرفی T آنتی زن
• مهار کننده های هماندسازی
• و مجموعه نکات تستی

فصل سوم : رونویسی

• جدول معرفی انواع RNA
• اصول پایه رونویسی
• معرفی و فعالیت آنزیم RNA پلیمراز  
• رونویسی در پروکاریوتها:
• عملکرد و بررسی تک تک واحدهای RNA پلیمراز(α2ββʹσω)
• انواع زیرواحد سیگما و عملکرد آنها
• پروموتورهای پروکاریوتی
• آغاز رونویسی
• وظیفه فاکتور NUSA
• پایان رونویسی(مستقل و وابسته به فاکتور رو)
• رونویسی در یوکاریوتها
• بررسی عملکرد انواع آنزیم RNA پلیمراز(I,II,III)
• بررسی CTD درRNA پلیمراز II
• شروع رونویسی با فاکتور TFIIH
• پروموتورهای یوکاریوتی:
• انواع پروموتور مربوط  به ژنهای نوع I  و بررسی کامل انها
• انواع پروموتور مربوط  به ژنهای نوع II  و بررسی کامل انها(عمومی،نزدی و دور دست)
• بررسی کامل رونویسی د ریوکاریوتها و نحوه فعالیت فاکتورهای رونویسی TF ها
• انواع پروموتور مربوط  به ژنهای نوع III  و بررسی کامل انها
• پروموتور در 5srRNA و مسیر رونویسی آن
• پروموتور در Trna و مسیر رونویسی آن
• پروموتور در U6snRNA و مسیر رونویسی آن
• فاکتورهای طویل سازی در رونویسی
• خاتمه رونویسی
• آنتی بیوتیک های موثر در رونویسی
• و مجموعه نکات تستی

فصل چهارم: تغییرات پس از رونویسی

• تغییرات(پردازش) در tRNA پس از زونویسی:
• برش اولیه فعالیت RnaseP و D
• نحوه اضافه شدن توالی های خاص(CCA)
• تغییر شیمیایی بازها(افزودن متیل و ایزوپنتیل، دآمیناسیون،سولفوراسیوت، تغییرات باز یوراسیل)
• بررسی جز به جز پیرایش در tRNA (splicing)
• تغییرات(پردازش) در rRNA پس از رونویسی:
• تغییر بازها(متیلاسیون و ایزومریزاسیون به کمک snornp)
• برش توسط انزیم های کانورتاز و ssp (نحوه تشکیل 5/8S,18S,28S )
• پردازش رونوشت های pre-rRNA در باکتری ها
• فعالیت مهمترین Rnase های پروکاریوتی
• تغییرات روی mRNA پس از رونویسی
• نحوه اضافه شدن کلاهک(ایجاد CAP1 و CAP2 )
• نحوه اضافه شدن پلی A
• بررسی 1)جایگاه پلی A،سیگنال پلی A و ناحیه غنی از G/U یا صرفا U و معرفی و عملکرد فاکتورهای مربوطه
• نقش دنباله پلی A
• نکات کامل پیرایش در mRNA
• پیرایش وابسته به کمپلکس اسپلایسوزوم
• پیرایش مستقل از اسپلایسوزوم نوع I و II
• خروج RNA

فصل پنجم: جهش و ترمیم DNA 

• بررسی کامل جهش نقطه ای(بدمعنی(تبدیل ، تغییر،حذف و اضافه)،بی معنی ،خاموش و تغییر قالب)
• توضیح کامل جهش های کروموزومی:(حذف،مضاعف شدگی،واژگونی و جابه جایی)
• عوامل جهش زا:
• اشتباهات حین همانندسازی،عوامل شیمیایی:
• بررسی کامل الکیلاسیون،دآمیناسیون،دپورانیسیون و اسیب های اکسیداتیو و عوامل درج شدنی
• آسیب های اکسیداتیو(شکست تک رشته ای یا دو رشته ای ، ناهم خوانی ها
• مسیر های کامل ترمیم:
• ترمیم مستقیم
• ترمیم استخراجی(Excision Repair)
• الف )ترمیم با استخراج باز(BER)در پروکاریوتها و یوکاریوتها:
• ب) ترمیم با استخراج نوکلئوتید(NER)در پروکاریوتها و یوکاریوتها
• ترمیم نوکلئوتیدی ناهم خوان:
• (MissMatch Repair) در پروکاریوتها و یوکاریوتها
• ترمیم شکست دو رشته ای
• ترمیم اتصال انتهای غیر همولوگ: NHEJ
• ترمیم توسط نوترکیبی
• و مجموعه نکات تستی

فصل ششم: تنظیم بیان ژن در پروکاریوتها و یوکاریوتها

• تنظیم بیان ژن در پروکاریوتها:
• اپران ها:
• بررسی اپران لاکتوز در تک تک حالت ها:(وجود لاکتوز و نبودن گلوکز،نبودن لاکتوز و وجود گلوکز، وجود لاکتوز و گلوکز)
• بررسی اپران تریپتوفان در تک تک حالت ها(افزایش تریپتوفان و کاهش تریپتوفان)
• بررسی اپران آرابینوز در تک تک حالت ها(زیاد بودن گلوکز و کم بودن آرابینوز، کم بودن گلوکز و در دسترس بودن ارابینوز،آرابینوز و گلوکز فراوان)
• تنظیم بیان ژن در یوکاریوتها:
• تفاوت اساسی تنظیم بین یوکاریوت ها و پروکاریوتها
• بررسی نواحی کنترل رونویسی:
• توالی افزاینده
• تنظیم رونویسی زنهای گالکتوز در مخمر
• معرفی عوامل تنظیمی: ترانس اکتیویتو،پروتئین های سرکوبگر،واسطه گر ها و کواکتیویتور
• بررسی پروتئین های فعال کننده و مهار کننده و نحوه فعالیت آنها
• توضیح دمین های اتصال
• چند پروتئین اتصالی به DNA بر اساس دمین:
• هومئودمین،HTH ،پروتئین انگش روی و انواع ان،پروتئین زیپ لوسین،پروتئین Helix loop Helix ،
• دمین های فعال کننده  مهار کننده
• Enhancesome
• مکانیسم های مولکولی فعال سازی و مهار رونویسی
• نحوه خاموش سازی بین ژن در تلومر و سانترومر
• تغییرات در دم های هیستونی و متراکم شدن کروماتین و کنترل عملکرد آن:
• استیلاسیون و داستیلاسیون هیسیتون با مثال:
• وجود توالی های شبیه توالی های خاموش کننده در مخمر
• نقش پروتئین PRD3 در فعالیت داستیلازی هیستونی
• کمپلکس SAGA در مخمرهیستون استیلاز
• متیلاسیون هیستون وفسفریلاسیون
• فعال سازی یا مهاررونویسی از طریق فاکتورهای تغییر دهنده کروماتین و مجموعه نکات تستی

فصل هفتم:ترجمه (پروتئین سازی)

• توضیح کدهای ژنتیکی
• کدون های خاص در میتوکندری
• جدول فراوانی کدهای ژنتیکی
• خصوصیات رمز ژنتیکی
• برهم کنش کدون و آنتی کدون(بررسی جایگاه وابل)
• مراحل سنتز پروتئین:
• مسیرفعال شدن اسید آمینه
• بررسی ریبوزوم در پروکاریوتها
• سنتر پروتئین در پروکاریوتها:
• نحوه تشکیل کمپلکس شروع و بررسی نحوه فعالیت فاکتورها
• توضیح ناحیه شاین دالگاردو
• بررسی اولین مرحله طویل سازی
• بررسی دومین مرحله طویل سازی
• بررسی سومین مرحله طویل سازی
• بررسی خاتمه سنتز پروتئین
• ساختار ریبوزوم در یوکاریوتها
• نحوه سنتز پروتئین در یوکاریوتها
• بررسی مراحل شروع سنتز پروتئین و عملکرد فاکتورهای مربوطه
• بررسی مراحل شویل شده و نحوه عملکرد فاکتورهای مربوطه
• بررسی مرحله خاتمه سنتز پروتئین
• و مجموعه نکات تستی